Stori’r Cwnstabl Kieran Morris

Pan aeth y Cwnstabl Kieran Morris o Heddlu Dyfed-Powys, drwy'r driniaeth o roi bôn-gelloedd, rhoddodd gyfle hanfodol i glaf canser y gwaed oroesi.

Mae'n rhannu ei brofiad gyda'r nod o annog eraill i gofrestru ar Gofrestr Rhoddwyr Mêr Esgyrn Cymru.

Wrth edrych yn ôl, dywedodd y Cwnstabl Morris: "Roeddwn wedi bod yn ystyried cofrestru ar y Gofrestr Mêr Esgyrn ers troi'n 18 oed.

"Rwy'n rhoi gwaed bob tri mis. Pan oedd clinig Gwasanaeth Gwaed Cymru yn fy mhentref lleol, gofynnais fwy o gwestiynau iddynt amdano. Ar ôl darganfod nad oedd unrhyw risgiau hirdymor yn gysylltiedig â rhoi organau, penderfynais gofrestru fy hun."

Am ddwy flynedd ar ôl cofrestru, ni chlywodd y Cwnstabl Morris unrhyw beth. Yna, ar ddiwedd 2019, derbyniodd alwad ffôn gyda'r newyddion y gallai newid bywyd rhywun yn llwyr. Roedd wedi cael ei baru â rhywun yn ymladd math prin o ganser y gwaed, a byddai rhoi bôn-gelloedd gwaed ymylol yn hanfodol er mwyn rhoi cyfle iddynt oroesi.

"Roedd yn anrhydedd," meddai. "Roeddwn i'n teimlo fy mod wedi cael cyfle o bosib i wella bywyd rhywun, neu hyd yn oed achub bywyd rhywun."

Roedd y Cwnstabl Morris yn un o bump o bobl a oedd yn cael eu paru â'r claf, a gofynnwyd iddo roi sampl o waed er mwyn pennu ei union lefel o gyfatebiaeth. Tua dau fis cyn y rhodd, dywedwyd wrtho mai ef oedd yr ymgeisydd mwyaf addas i roi.

Cyn i'r driniaeth ddechrau, cafodd sesiwn gwnsela ym mhencadlys Gwasanaeth Gwaed Cymru, a chafodd brawf meddygol llawn. Ar ôl cadarnhau'r gyfatebiaeth, a'i fod wedi'i ddatgan yn ffit, dechreuodd y driniaeth gartref. Am bum niwrnod yn arwain at y casgliad ei hun, ymwelodd nyrs â’r Cwnstabl Morris i roi pigiad iddo â meddyginiaeth a oedd yn caniatáu i'w gorff gynhyrchu bôn-gelloedd ychwanegol.

"Mae'r feddyginiaeth yn effeithio ar bobl yn wahanol, ond i mi fe achosodd rywfaint o boen cefn," meddai.

Ar y pumed diwrnod, ymwelodd ag ysbyty yng Nghasnewydd er mwyn i'r driniaeth gael ei chynnal. Gyda'r apwyntiad yn digwydd yn ystod pandemig COVID-19, roedd y Cwnstabl Morris nid yn unig yn wynebu'r driniaeth echdynnu bôn-gelloedd, ond hefyd y rhagofalon ychwanegol ar waith i leihau lledaeniad y feirws.

"Roedd yn dawel iawn," meddai. "Roedd ar ddechrau'r cyfnod clo ac roedd yn ymddangos yn rhyfedd, er yn angenrheidiol, yn enwedig gan ein bod i fyny yng Nghasnewydd, lle mae achosion wedi bod yn uchel.

“Fi oedd yr unig un yn y ward a bu'n rhaid i'r staff i gyd wisgo gynau, masgiau a menig. Cefais fy mhrofi hefyd am Covid-19 a chefais holiadur am fy iechyd ac unrhyw symptomau roeddwn yn eu harddangos."

Yna, cafodd Kieran gasgliad bôn-gelloedd ymylol yn yr ysbyty, a gymerodd tua saith awr.

"Mae gennych ddewis o driniaeth o dan anesthetig cyffredinol sy'n cynnwys echdynnu bôn-gelloedd ar ffurf llawdriniaeth, neu gasglu bôn-gelloedd ymylol," esboniodd.

"Dewisais y casgliad bôn-gelloedd ymylol gan fy mod wedi cael gwybod mai dyma'r math gorau i'r person a oedd angen y rhodd.

"Mae'n cynnwys caniwla ym mhob braich, gydag un yn cymryd eich gwaed ac yn ei gludo i mewn i beiriant, sy'n gwahanu eich bôn-gelloedd o'ch gwaed. Yna, caiff y gwaed heb y bôn-gelloedd ei roi yn ôl i'ch corff drwy'r caniwla arall."

"Byddai'r gost i chi yn llawer llai na'r manteision i'r sawl sydd angen y rhodd." meddai

"Roeddwn i'n gwybod y byddwn yn gwella o unrhyw sgileffeithiau ysgafn, a gallai'r rhodd achub bywyd y person.

Roedd y Cwnstabl Morris yn cael mynd adref yr un diwrnod. Nododd mai'r unig sgileffaith oedd blinder a syrthni, a barodd ychydig yn unig.

Mae’r Cwnstabl Morris yn annog pobl i feddwl am y gwahaniaeth y gallan nhw ei wneud i fywyd rhywun drwy gofrestru ar y gofrestr.